Η λέσχη των νέων πιανιστών / Το ποτάμι του Ketil Bjørnstad




Μετάφραση: Γιούλικα Σαμαρά / Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη
Σελ.: 439/491
Εκδόσεις Πόλις
Φωτογραφία & μακέτες εξωφύλλων: Mαρία Τσουμαχίδου

Mόνο ένας συγγραφέας, που είναι παράλληλα πιανίστας και συνθέτης, θα μπορούσε να γράψει τόσο μελωδικά βιβλία, όπως είναι «Η λέσχη των νέων πιανιστών» και «Το ποτάμι». Σας προτείνω, πριν αρχίσετε να διαβάζετε την παρουσίαση αυτή, να πάτε στο τέλος της ανάρτησης και να βάλετε ως υπόκρουση κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης κάποιο από τα μοναδικά κομμάτια κλασικής μουσικής, που παρελαύνουν στα βιβλία αυτά. Πάμε, λοιπόν, ένα όμορφο, μουσικό, λογοτεχνικό ταξίδι στο Όσλο της Νορβηγίας, στα τέλη της δεκαετίας του '60 μαζί με τον Άξελ, την Άνια, τη Ρεμπέκα, τη Μαργκρέτε Ιρένε και τον Φέρντιναντ, τα ταλαντούχα εκείνα παιδιά που ήθελαν με τη μουσική τους να κατακτήσουν τον κόσμο, να μάθουν τον εαυτό τους, να ερμηνεύσουν τα πράγματα και παράλληλα να ζήσουν, με κάποια από αυτά να τα καταφέρνουν και κάποια όχι.


© Andrew Bertram

«To ποτάμι διασχίζει την κοιλάδα. Κατεβαίνει από το υδροστάσιο, περνά από το πριονιστήριο ξυλείας, φιδοσέρνεται κάτω από τη γέφυρα, γλιστρά πάνω από τις στρογγυλεμένες πέτρες και τους μικρούς αστραφτερούς βράχους που ορθώνονται στην πορεία του, σταθεροί και αμετακίνητοι, μέσα σε μια παγωμένη και εκκωφαντική σιωπή. Στη μητέρα αρέσει να ανεβαίνει στην κορφή του ψηλότερου βράχου, του Τάτερμπεργκετ. Τα μαλλιά της είναι βρεγμένα και φοράει το μπλε μαγιό με τα άσπρα πουά. Καταφέρνει να κάθεται με τρόπο που να μοιάζει όσο το δυνατόν περισσότερο με τη Μικρή Γοργόνα, την οποία είδαμε όταν ταξιδέψαμε οικογενειακώς στην Κοπεγχάγη για να γιορτάσουμε τα δεκαπέντε χρόνια γάμου τους. Της γνέφουμε από την όχθη του ποταμού, καθώς ο πατέρας τής φωνάζει πως είναι η ομορφότερη γυναίκα στον κόσμο».
Λίγες στιγμές αργότερα, η μητέρα του μικρού Άξελ θα πνιγεί στο ποτάμι και εκείνος θα αναρωτιέται μια ζωή αν αυτοκτόνησε ή όχι. Ο πνιγμός της είναι ο λόγος που ο νεαρός πρωταγωνιστής θα εγκαταλήψει το σχολείο και θα αφοσιωθεί ολοκληρωτικά στη μουσική, αφού αυτή είναι ο σύνδεσμος με τη νεκρή του μητέρα, όπως άλλωστε αυτή ήταν και ο μυστικός τρόπος επικοινωνίας τους, όταν ήταν ζωντανή. Στην προσπάθειά του να διακριθεί στον πολύ απαιτητικό διαγωνισμό νέων δεξιοτεχνών του πιάνου του έτους 1968, θα γνωρίσει μία ομάδα ταλαντούχων νέων, με τους οποίους θα περάσει το κατώφλι της παιδικότητας. Θα ερωτευτεί, θα ονειρευτεί, θα ωριμάσει. Τα χρόνια εκείνα θα δοκιμαστεί και αυτή ακόμα η αγάπη του για τη μουσική, η οποία, ωστόσο, θα αποτελέσει μέχρι τέλους το τείχος προστασίας του και την καταφυγή του στα δύσκολα. Όλα αυτά ειπωμένα σε πρώτο πρόσωπο από έναν στυλίστα συγγραφέα, με φωνή εξομολογητική, πάντα ζεστή, τρυφερή, άλλες φορές ήρεμη, σχεδόν υποτονική, και άλλες τρικυμιώδη, όπως ακριβώς η ψυχή ενός παιδιού που γίνεται έφηβος, όπως ακριβώς μια παρτιτούρα με τους χρωματισμούς της. Ο συγγραφέας αγαπάει τους ήρωές του, τους προσεγγίζει με τρυφερότητα και ευαισθησία.

© nickkoutoulas
«Ανεβαίνουμε τις σκάλες της στάσης του Εθνικού Θεάτρου. Η διαδρομή είναι γνωστή. Την έχω κάνει τόσες φορές πηγαίνοντας σε κάποιο κονσέρτο, αντί ν’ ακούω Μπητλς και Ρόλινγκ Στόουνς, όπως οι άλλοι. Εμείς που αγοράζουμε παρτιτούρες, που καθόμαστε μπροστά στο όργανό μας, που κλεινόμαστε μέσα Σάββατο βράδυ, που αντί για Κιθ Ρίτσαρντς και Τζον Λένον ακούμε Γιάσα Χάιφετς και Τζίνα Μπαχάουερ, είμαστε διαφορετικοί. Ένας χείμαρος από φως ξεχύνεται ανάμεσα από τις κολόνες της Αίθουσας Τελετών. Εκεί μέσα βρίσκεται η μαγική, γεμάτη πίνακες του Μουνκ αίθουσα, όπου χάρη στις διασυνδέσεις του Β. Γκούντε έχει εμφανιστεί ο Ρούμπινσταϊν, ο Αράου, ο Μπάρενμποϊμ και ο Ασκενάζυ, έχει τραγουδήσει η Σβάρτσκοπφ και έχει διευθύνει ο Μπρούνο Βάλτερ. Τώρα είναι η σειρά της Άνιας Σκουγκ, που δεν της αρέσει καν ο Μουνκ. Χαρακτηριστική σκοτεινιά Ιανουαρίου. Παρατηρώ τις φιγούρες που διαγράφονται πίσω από τις κολόνες της εισόδου. Έχουν έρθει να ακούσουν τη Φιλαρμονική Ορχήστρα και τα νέα ταλέντα. Το βλέμμα μου πέφτει σε μια νεανική παρέα. Αυτοί είναι οι φίλοι μου, σκέφτομαι. Είναι η Λέσχη των Νέων Πιανιστών».

Το δεύτερο μέρος, «Το ποτάμι», ακολουθεί τον Άξελ και κάποια από τα μέλη της «Λέσχης» στην ενήλικη πλέον ζωή. Το βιβλίο διαβάζεται αυτόνομα, παρόλο που αποτελεί συνέχεια της «Λέσχης». Κάποια γεγονότα στις ζωές των ηρώων που συνέβησαν στο πρώτο βιβλίο (και τα οποία αναφέρονται ξανά σ’ αυτό) οδηγούν τον Άξελ να μισθώσει ένα δωμάτιο στο σπίτι της Άνια. Από συγκάτοικοι με τη μητέρα της Άνια θα γίνουν εραστές. Και αυτό το βιβλίο θα ξεκινήσει με παρόμοιο τρόπο με το πρώτο, αν και όχι σε ποτάμι, αλλά σε θάλασσα:

© knuta

«Ο άνεμος έχει γίνει θύελλα. Το ιστιοπλοϊκό έρχεται από τα ανατολικά με τον άνεμο στα όρτσα. Το κοιτώ με βλέμμα νυσταλέο, αδιάφορο. Τόσα και τόσα πλεούμενα περνούν μες στη μέρα μπροστά από το εξοχικό της Ρεμπέκας Φροστ. Φέτος το καλοκαίρι έμαθα ένα σωρό πράγματα για τη θάλασσα, για το αλμυρό νερό, για τους ανέμους. Έμαθα ότι υπάρχει ένα είδος ευτυχίας που δεν έχει ούτε σκοπό ούτε νόημα ούτε πάθος, σχεδόν ούτε μουσική.»
Από τη νεανική παρέα της «Λέσχης» περνάμε στην παντοκρατορία των γυναικών, οι οποίες θα γεμίσουν τη ζωή του ήρωα και θα προσπαθήσουν να καταλάβουν -η κάθε μία για τους λόγους της- το χρόνο του. Από τη μία η αυστηρή, τελειομανής πενηντάρα καθηγήτριά του, διάσημη πιανίστα Σέλμα Λύνγκε, που βλέπει στον Άξελ τον εαυτό της, και από την άλλη η τριανταπεντράχρονη Μαριάνε Σκουγκ, η μητέρα της Άνια, μανιοκαταθλιπτική, αυτοκτονική και ερωτευμένη μαζί του. Μεταξύ αυτών, το ποτάμι, που πήρε τη μητέρα του ήρωα, ως φυσικό διαχωριστικό όριο και συνδετικός κρίκος, που χωρίζει και ενώνει τις δύο γυναίκες και που η κάθε μία συμβολίζει διαφορετικά πράγματα στη ζωή του Άξελ.

© aijoku


«Δυο όχθες έχει το ποτάμι, δυο κόσμοι με περιμένουν κι εμένα: από τη μία, ο κόσμος της Μαριάνε Σκουγκ, από τη μεριά της Ρόα. Ένας κόσμος όμορφος, επικίνδυνος, απελευθερωμένος. Από την άλλη, ο κόσμος της Σέλμας Λύνγκε: απαιτητικός, κουραστικός, δεσμευτικός. Νιώθω πολύ μικρός και για τους δύο, αλλά αδυνατώ να τους αφήσω. Αδυνατώ να μιλήσω στη Μαριάνε Σκουγκ για τη συνάντηση με την πρώην πεθερά της. Δεν τολμώ να ξύσω την μπογιά, το βερνίκι της μάσκας που φορά για να βγάλει τη μέρα: έχει σχεδόν παραδεχθεί κι η ίδια ότι της είναι απαραίτητο. Η Ρεμπέκα κάτι προσπαθεί να μου πει. Η Σέλμα Λύνγκε κάτι προσπαθεί να μου πει. Η Μαριάνε Σκουγκ κάτι προσπαθεί να μου πει. Ακόμα κι ο Σούμπερτ κάτι προσπαθεί να μου πει. Πώς να διαλέξω τι είναι το πιο σωστό;»
Τόσο η «Λέσχη», όσο και το «Ποτάμι», δεν είναι βιβλία μόνο για τη μουσική. Παρ’ όλο που η μουσική και η πορεία της καλλιτεχνικής εξέλιξης και ανέλιξης των κεντρικών ηρώων μέσα από την αυστηρή πειθαρχία, τον ανθρωποφαγικό ανταγωνισμό και την απάνθρωπη μελέτη αποτελεί τη ραχοκοκκαλιά των μυθιστορημάτων αυτών, ο πυρήνας τους είναι ο έρωτας, η φιλία, η οικογένεια, ο θάνατος, η ενηλικίωση, τα όνειρα που γίνονται ή δεν γίνονται πραγματικότητα, η ίδια, δηλαδή, η ζωή.

 

 


Ο συγγραφέας


Ο πολυτάλαντος πιανίστας, συνθέτης και συγγραφέας Ketil Bjørnstad γεννήθηκε στο Όσλο το 1952. Με σπουδές στην κλασική μουσική στο Όσλο, στο Λονδίνο και το Παρίσι, από νωρίς ωστόσο στράφηκε στη jazz. Το 1966 και το 1968 κατέκτησε τον τίτλο του «Υouth Piano Master”, ενώ σε ηλικία μόλις 16 ετών έκανε το ντεμπούτο του ερμηνεύοντας το τρίτο κοντσέρτο του Μπάρτοκ για πιάνο και ορχήστρα. Ως μουσικός έχει ηχογραφήσει πάνω από 50 δίσκους, ενώ έχει συνεργαστεί με ονόματα όπως ο Ζαν-Λυκ Γκοντάρ και ο Κεν Λόουτς. Έχει γράψει πάνω από 40 βιβλία, με πολλά από αυτά να έχουν μεταφραστεί σε διάφορες χώρες του κόσμου. Η «Λέσχη των νέων πιανιστών» έλαβε το 2008 στη Γαλλία το «Βραβείο Αναγνωστών» το 2008.

Mε το «Damen i Dalen» (2009), το οποίο είναι δυστυχώς αμετάφραστο στη χώρα μας, ολοκληρώνεται η τριλογία που ξεκίνησε με τη «Λέσχη των νέων πιανιστών»



Οι μουσικές των βιβλίων

 




Εξώφυλλα απ’ όλο τον κόσμο






Έγραψαν για τα βιβλία



  1. http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=09/08/2009&id=71053
  2. http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=03/08/2009&id=69507
  3. http://www.kathimerini.gr/366684/article/politismos/arxeio-politismoy/apolaystikh-moysikh
  4. http://www.in2life.gr/culture/book/article/237222/to-potami-tzaz-logotehnia-poy-parasyrei.html
  5. http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.vivlia&id=15498
  6. http://www.tovima.gr/books-ideas/article/?aid=458256
  7. http://www.independent.co.uk/arts-entertainment/books/reviews/to-music-by-ketil-bjornstad-1836580.html

Ετικέτες ,